Son zamanlarda özellikle zorunlu hale getirilmesi ile gündeme gelen bireysel emeklilik sistemi hakkında pek çok kafa karışıklığı bulunmaktadır. Bu sorunların başında kişilerin bireysel emekliliğe giriş ile boşuna para ödedikleri ya da bireysel emeklilikten tamamen emekli olacakları gibi yanlış kanılar gelmektedir. Bireysel emeklilik tamamlayıcı bir emeklilik sigortası olarak ek katkı sağlayan bir tasarruf sigortası olarak anlaşılması halinde sisteme girmek isteyenlerin sayısı da artacaktır. Kişiler arasındaki bir diğer önemli sorun da sisteme nasıl giriş yapacaklarını bilemeyişleridir.
Bireysel emeklilik BES hakkında önemli detayları bu yazımızda sizlerle paylaşacağız. Okumaya devam ederek bilgi sahibi olabilirsiniz.
Sisteme giriş yapmak isteyen adaylar: Bireysel Emeklilik Bes Yaptırmak Mantıklı Mı? İçeriğine göz atabilir.
Bireysel Emeklilik Nedir?
Sisteme giriş yapmış kişilerin emeklilik dönemlerinde maddi açıdan daha rahat etmeleri için ek gelirler sunan tasarruf sigortasına bireysel emeklilik denilmektedir.
Bireysel emekliliğin ana hedefi sigortalı kişilerin çalışma dönemlerinde yakaladıkları ekonomik refahı emeklilik dönemlerinde de sürdürmeleridir. Bilindiği üzere çalışma hayatından sonra emeklilik döneminde, emekli maaşlarında hatırı sayılır oranlarda düşük maaşlar söz konusu olabilmektedir. BES ile bu düşük emekli maaşlarına ilave olarak talep halinde tek seferde ya da belirlenen vade aralıkları ile ödeme almak mümkündür. Bu yüzden Sosyal Güvenlik Kurumu’nun sunduğu emekliliklere bir alternatif değil, ancak tamamlayıcı sigorta olarak öne çıkmaktadır. BES ile emekli aylığına ilave olarak ek gelir elde edilmesi amaçlanmaktadır.
Sistem fonlarını değerlendirmek için: Bireysel Emeklilik Fon Dağılımı Nasıl Olmalı?Yazısını okuyabilirsiniz.
Bireysel Emeklilik Sistemi Nasıl Çalışır?
Bireysel emeklilik sistemine giriş yapacak kişilerin en büyük sorunlarından birisi sistemin nasıl işlediğini bilmemeleridir. Sistemi emeklilik olarak değil, bir tasarruf sigortası olarak görmek daha doğru olacaktır.
BES, sigortalı kişiye bir seferde alınamayacak kadar çeşitli yatırım araçları sunmaktadır. Repo, ters repo, hisse senetleri, nakit, vadeli ya da vadesiz mevduat, kıymetli madenler ve gayrimenkule dayalı varlıklar, vadeli işlem ve borsa para piyasası gibi fonlar, BES’in yatırım fonlarını oluşturmaktadır. Aslında BES’e ödediğiniz primler bu fonlara yatırmış olduğunuz ödemelerdir ve süre sonunda fonlarınızın değer kazanıp kaybetmesine göre size belirli oranlarda ödeme yapılmaktadır. Bu yüzden bireysel emeklilik bir risk sigortası olarak da okunabilir.
Düşük, orta, yüksek risk oranlarına göre belirlenen fonlara yatırım yapmanız halinde getiriniz de belirlenmektedir. Ancak şu nokta belirtilmelidir ki, ödenen primler altında bir meblağ alamazsınız. Yani toplamda 100.000 TL prim ödemişseniz fonlarınızı yanlış yönetmek ya da değerlerinin düşmesi yüzünden bu tutarın altında size ödeme yapılmamakta, o günkü piyasa durumları değerlendirilerek ödeme yapılmaktadır.
Fonlara dayalı bu sistemde ilk olarak fonlar belirlenir ve buna göre ödenen primler de fonlara göre farklılık gösterirler. Primler fonlara göre dağıtılırlar ve bu noktada sistemde olan kişi de fon dağılımına yön verebilir.
Örneğin birikimlerini korumak isteyen kişi az dalgalanma gösteren yatırımlara yönelebilir. Ya da risk almak isteyenler de sık dalgalanma gösteren fonları seçebilirler. Buna göre emeklilik yaşının ve sistemde en az 10 yılın dolması halinde tek seferde ya da seçilen vade süreleri ile kişiye kazandığı / tasarruf ettiği oranda birikimleri ödenir. Bu süreçte önemli olan fonların doğru yönetilmesidir.
Eğer sistemden büyük getiriler kazanmak isteyenler varsa yüksek riskli fonları seçebilir, çok fazla risk almak istemeyenler de düşük riskli fonları tercih edebilirler. Fon yönetimi etkin bir süreç olduğu için bireysel emeklilik sisteminde prim ödeyen kişi tek bir fonu seçip sistemi ihmal etmemelidir. Piyasa hareketleri, dalgalanmalar sürekli değişmektedir ve bu yüzden fonlarının doğru şekilde yönetilmesi önemlidir. Fonlar yıl içerisinde en fazla altı (6) kez değiştirilebilmektedir.
Detaylı bilgi almak için: Bireysel Emeklilik Zorunlu Mu? Bes Kapsamı yazısından bilgi alabilirsiniz.
BES Kapsamında Doğru Fonlar Nasıl Seçilir?
Bireysel emeklilik sistemine dâhil olmak için en önemli konu bilindiği üzere fonlar ve fonların yönetimidir.
Fonlar hakkında çok fazla bilgi sahibi olmayan kişiler öncelikli olarak sigorta şirketindeki danışmanlığı aracılığı ile güncel fonları ve risk durumlarını öğrenebilirler.
Fon seçiminde göz önünde tutulması gereken kriterler ise şunlardır;
- Yatırım yapılacak fonun amacı ve yatırım stratejisinin ne olduğuna karar vermek,
- Risk durumlarına göre seçim yapılmalıdır. Risk durumları ise sistemde kalınacak süreye göre belirlenmektedir. Örneğin sisteme yeni giriş yapmış genç yaşta birisi için emekliliğine uzun bir süre olduğu için yüksek riskli fonları tercih etmesi daha yerinde bir karar olacaktır. Çünkü bu durumda, fonları istediği gibi gitmediği hallerde fonlarını değiştirecek ve zararını daha sonra telafi edebilecektir. Ancak sisteme yeni giriş yapmış ve emekliliğine az bir süre kalmış kimseler için ise yüksek riskler almak tehlikeli olabileceği için dalgalanmaların az olduğu, düşük riskleri tercih etmek daha yerinde olacaktır.
- Fon seçimlerinde akılda tutulması gereken nokta hiçbir fonun sürekli kazandırmayacağı ya da kaybettirmeyeceğidir. Bu yüzden, fonlar düzenli aralıklar ile kontrol edilmeli ve süreç iyi bir şekilde yürütülmelidir.
Emeklilik durumları hakkında: Bireysel Emeklilik Sisteminde Kaç Yılda Emekli Olunur?İçeriğinden bilgi alabilirsiniz.
Bireysel Emeklilik Sistemi Ne Zaman Başladı?
Bireysel Emeklilik Sistemi, dünya genelinde uzun bir zamandır yürütülen tasarruf türüdür. Sistemli olarak Avrupa’da 1960’lı yıllarda uygulanmaya başlanmıştır. Temel amacı çalışanlara ya da gönüllü katılım ile dahil olacaklara emeklilik yaşlarında hayat standartlarının düşmesini engellemektir. Bu kapsamda yaşamları boyunca birikim yapmış kişilerin rahat bir emeklilik sürmeleri için hazırlanmaktadır. Neredeyse sistemin olduğu tüm ülkelerde bir tamamlayıcı emeklilik olarak kullanılmaktadır. Yani devletin sunduğu emeklilik imkânın yanında tamamlayıcı olması amaçlanmaktadır. Ancak yüksek primler neticesinde elbette bireysel emeklilik sisteminden de emekli olmak ve yüksek ödemeler almak mümkündür.
Nüfusun artması ve sanayileşmenin yarattığı olumsuz sonuçlar doğrultusunda Türkiye’de de 2001 yılında bireysel emeklilik ile ilgili bir kanun çıkarılmıştır. Kanun doğrultusunda 2003 tarihinden itibaren bireysel emeklilik yapılmaya başlanmıştır.
Ancak ilk başlarda gerek bilinmeyişi, gerekse bu konuda yeterli tanıtım çalışmalarının yapılmaması doğrultusunda uzun yıllar boyunca bireysel emeklilik sistemi geniş kitleler tarafından rağbet görmeyen bir sistem olarak kalmıştır. Ancak 2013 tarihi itibariyle sisteme prim ödemesi yapanların katkı paylarının yüzde 25 oranında devlet katkısı verilmesiyle sisteme katılım oranlarında ciddi artışlar gözlemlenmiştir. Buna göre yatırım tutarına göre yüzde 25 yani 100 TL’de 25 TL devlet katkısı sağlanmaktadır. Fakat devlet katkısından yararlanmak için de bazı kriterlerin yerine getirilmesi gerekmektedir.
Örneğin sistemden ilk üç yılda çıkılması halinde devlet katkısından yararlanılmamaktadır. Eğer üç yılın sonunda çıkarsa yüzde 15, altıncı yılsonunda çıkarsa yüzde 35, onuncu yılsonunda çıkarsa yüzde 60, emeklilik gün ve yaşını sağladığında ise yüzde 100’ünü kullanabilmektedir. Bu sayede bireysel emeklilik sisteme dâhil olan kişilere ciddi oranlarda tasarruflar sunmaktadır.
Kısa sürede dünya genelinde de yayılan bireysel emeklilik, fonlara dayalı bir tasarruf sistemi olduğu için ilgili süre sonunda ödenecek tutar hakkında net bir meblağ belirlenmemektedir. Ancak ortalama hesaplar ile süreç sonunda kişilerin eline toplu ya da vadeli ne kadar ücret geçeceği hesaplanabilmektedir. Türkiye’de bireysel emeklilik, sigorta şirketleri tarafından yapılmaktadır ve son yıllardaki düzenlemeler ile özel sektör ve kamu çalışanları için zorunlu hale getirilmiştir.
Devlet katkısı hakkında bilgi almak için: BES Bireysel Emeklilik Sisteminde Devlet Katkısı Avantajı yazısını okuyabilirsiniz.
Sisteme Nasıl Giriş Yapılır?
Sistem zorunlu ve gönüllü olarak iki şekilde yürütülmektedir.
İlk defa bireysel emeklilik sistemine giriş yapacaklar eğer bir yerde sigortalı olarak çalışıyorlarsa işyerleri tarafından otomatik olarak sisteme dâhil edilirler. İki ay sonunda mevcut fonlarını değiştirebilirler.
Gönüllü katılım yapacaklar ise belirledikleri sigorta şirketi aracılığıyla fonlarını seçerek sisteme giriş yapabilirler. Sisteme girişte giriş aidatı kesintisi yapıldığını da belirtmek yararlı olacaktır.
Bireysel emeklilik sistemine katılmak isteyen tüm adaylar Sigorta Dünyası uzmanlarından detaylı bilgi alabilirler. Danışmanlık desteği ile tüm fonları kolayca değerlendirebilirsiniz.
