Son zamanlarda zorunlu hale getirilmesi ile tüm çalışanları kapsayan bireysel emeklilik sistemi, çoğu çalışan tarafından yeteri kadar bilinmemektedir. Bu yetersiz bilgi ile bireysel emeklilik sistemi yanlış anlaşılmakta, yaygın kanıya göre kişilerin zararına olmaktadır. Özellikle yapılan kesintiler nedeniyle çoğu kişi kendi tercihleri ile sistemden çıkış yapmaktadır.
Bireysel emeklilik sistemini detaylı olarak merak eden adaylar bu yazımızı okumaya devam ederek sistem hakkında önemli bilgilere sahip olabilir.
Bireysel Emeklilik Nedir?
Aktif olarak çalışanların iş yaşamları boyunca kazançlarını biriktirerek belirli yaşa gelmeleri ya da emekli olmaları halinde mevcut emekli maaşlarına ek olarak aldıkları tasarruf hesabına bireysel emeklilik denilmektedir.
Bireysel emeklilik sistemi başlı başına bir emeklilik olmayıp Sosyal Güvenlik Sisteminin bir tamamlayıcı konumdadır. Özellikle yurt dışında uzun yıllardır uygulanmakta olan bu sistem 2017 tarihinden itibaren tüm sigortalı çalışanlar için zorunlu hale gelmiştir. Çalışan adaylar için zorunlu olan sisteme devam etmek ise isteğe bağlıdır.
Bireysel emeklilik hakkında detaylı bilgi almak isteyen adaylar: BES Bireysel Emeklilik Sistemi Nedir?İçeriğine göz atabilir.
Bireysel Emeklilik Şartları Nedir?
Sigortalı olarak çalışan herkes için zorunlu hale getirilen bireysel emeklilik için sistemde en az 10 yıl kalma ve 56 yaşını tamamlama kriterleri bulunmaktadır.
Emekli olma halinde ise bireysel emeklilik üç farklı ödeme seçeneği sunmaktadır;
- Birikimler toplu olarak alınabilmekte
- Geri ödeme planı dâhilinde sistematik bir şekilde ya da yıllık başka sigortalar alarak,
- Belirlenecek vade süreleri ile taksitli
Şekilde bireysel emeklilikte biriken meblağ ödemesi yapılmaktadır.
Sistem hakkında adayların en çok merak ettiği soruları yazdığımız yazımıza: BES - Bireysel Emeklilik Şartları Ve Sorularıiçeriğinden ulaşabilirsiniz.
Bireysel Emeklilik Kimleri Kapsar?
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve 45 yaş altında olan tüm özel sektör ile kamu çalışanlarını kapsayıp hepsi için zorunlu hale getirilmiştir. Ancak tercih doğrultusunda sistemden çıkış yapılabilmektedir.
BES hesaplaması hakkında detaylı bilgi almak için: BES Bireysel Emeklilik Hesaplaması Nasıl Yapılır?Yazısını okuyabilirsiniz.
Bireysel Emeklilik Nasıl İşler?
Bireysel emeklilik, emeklilik yaşına gelindiğinde kişiye ek olarak maddi gelir sağlaması için oluşturulmuş bir tamamlayıcı sigorta türüdür. Ancak bireysel emeklilik için bazı şartların yerine getirilmesi gerekmektedir.
Bu konuda sistemin nasıl işlediğinin öğrenilmesi yarar sağlamaktadır:
- Bireysel emekliliğe ilk defa katılacaklar için giriş aidatı ödenmektedir. Giriş aidatı sigorta şirketlerine göre farklılık gösterebilir. Fakat giriş aidatı brüt asgari ücretin yarısını geçmeyecek şekilde sınıra bağlanmıştır.
- Giriş aidatı bazı sigorta şirketleri tarafından peşin, diğerleri için de taksitlendirme ile tahsil edilir.
- Giriş aidatı sigorta şirketlerine göre farklılık göstermekle birlikte 5 yıl ertelenebilir.
- Eğer giriş aidatı başlangıçta ödenmediyse sistemden çıkış halinde kişiden tahsil edilmektedir.
- Bireysel emeklilik bir fon sistemi olduğu için daha sonradan yapılacak ödemeler sigortalının dâhil olduğu fon üzerinden belirlenmektedir. Özellikle sisteme dışarıdan giriş yapmış ya da çalışma sonucunda sigortalı olmuş kişilerin dikkat etmesi gereken bir konudur. Fonlar yanlış seçildiğinde beklenen meblağlara ulaşılamayacağı için fon seçimi ve yönetilmesi dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.
- Bireysel emeklilik, sigortalının seçtiği fonlar üzerinden işleme sahiptir. Bu fonlar daha sonra değerlenme durumlarına karşılık sigortalı kişinin alacağı tutar da artacaktır. BES kapsamında yatırım fonlarını risk durumlarına göre seçilmelidir. Risk grupları ise kendi içlerinde düşük, orta ve yüksek olarak belirlenmiştir. Yüksek riskte olan fonların kazançları da fazla olmaktadır. Ancak fon yönetim süreci sürekli olarak güncel olma halini kapsadığı için fon yönetimine dikkat edilmediği takdirde zarar da oluşabilir.
- Risk fonu seçiminde eğilime göre karar verilmelidir. Eğer uzun bir emeklilik süresi bulunuyorsa, bu durumda uzun bir çalışma hayatı da bulunuyor demektir. Bu yüzden getiri değişkenliği yüksek olan fonların seçilmesi yararlı olacaktır. Emeklilik dönemine az bir süre kalması halinde ise değişkenliği ve riski düşük olan bir fon seçmek daha yerinde bir karar olacaktır. Fonlar risk durumlarına göre belirlenmektedir.
- Fonları belirleyen risk profili ise yaş ve yapılan işe göre tanımlanmaktadır. Bu kapsamda 20’li yaşlarının başında olan bir kişinin önünde uzun bir yaşam olduğu için hisse senedi, altın fonu ya da tahvil yatırımlarını temel alan fonları seçmesi yerinde olacaktır. Sisteme orta yaşlarda, örneğin 40 – 45 arasında dâhil olunduysa dönemsel getiri bazında meseleye yaklaşıp dinamik fonlara yatırım yapmak daha yerinde olacaktır. Ancak emekliliğe az bir süre kaldıysa sisteme giriş yapıldıysa risk almak birikimleri zarara uğratmak adına doğru olmayacaktır. Bu yüzden düşük riskli fonların seçilmesi daha yerinde bir karar olacaktır.
- Fonlar sigorta şirketleri tarafından farklı isimler ve yapılar altında sunulmakta olup bu fonların seçilmesi halinde sizin birikimlerinizi değerlendirilip ve süreç sonunda bu fonlar temel alınarak yapılan hesaplamaya göre ödeme alırsınız. Sigorta şirketleri tarafından sunulan genel fonlar; borçlanma araçları, altın, dış borçlanma, para piyasası, ikinci değişken, kamu borçlanma araçları, birinci değişken, standart, birinci hisse senedi gibi yatırım fonların oluşmaktadır. Fonların nasıl yönetileceği ve takip edileceği için sigorta danışmanınız ile yakın ilişki kurmanız yararınıza olacaktır.
BES’e giriş yapmayı düşünen adaylar: Bireysel Emekliliğin Avantajları Ve Dezavantajları Nelerdir?Yazısını okuyarak değerlendirme yapabilir.
Bireysel Emeklilik Kesintisi Nedir?
Otomatik olarak sisteme katılım sağlayanlardan prime esas kazancın yüzde 3’ü kadar kesinti yapılabilmektedir. Otomatik katılımda, birikim için gereken meblağ alınan maaş üzerinden kesilmektedir. Ancak kişilerin taleplerine göre daha fazla kesinti de yapılabilmektedir. Üst sınır ile herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. Sistemde uzun süreli kalımlarda ise devlet yüzde 25 oranına varan katkılar sunmaktadır. Eğer asgari ücretin üstünde bir ücret alıyorsanız bu fiyat üzerinden kesinti belirlemesi yapılmaktadır.
Örneğin; aylık maaşı 3.000 Türk Lirası olan birisinden 90 TL, 4.500 TL olan birisinden de aylık 135 TL kesinti yapılmaktadır. Kesintiler ile bireysel emeklilik sistemindeki primler ödenmekte, talep halinde sistemden çıkılması halinde sistem kesintileri sigortalı kişiye iade edilmektedir.
Bu kesintilerin yanı sıra şu kesintiler de yapılmaktadır;
Yönetim Gideri Kesintisi; Sigorta şirketleri, yönetim giderlerine yaptıkları masraflar için bireysel emeklilik sigortalısından yüzde 8’e varan oranlarda kesintiler yapar. Sistemde kalma süresine ya da ödenen miktara bağlı olarak yönetim gideri kesintisi de azalmaktadır. Ayrıca aylık ödeme en az 1000 TL şeklinde yapılıyorsa yönetim gideri kesinti olmamaktadır. Aylık ödemeler yerine yıllık ödemelerin tercih edilmesi halinde de yine yönetim gider kesintisi alınmamakta ya da oranı düşmektedir.
Fon İşletim Gideri Kesintisi; Bireysel emeklilik bilindiği üzere fon yönetimleri üzerine hesaplama yapmaktadır. Bu doğrultuda katkı payları, sigortalının belirlemiş olduğu fonlarda değerlendirilmektedir. Ancak bu durumda fon işletiminden doğan belirli kesintiler yapılmaktadır. Bağlı bulunulan sigorta şirketine göre farklılık göstermekle birlikte tercih edilen fonlara göre de kesinti farkı oluşmaktadır. Fon gider kesintileri net varlık değeri temel alınarak hazırlanmaktadır.
BES fonlarını değerlendirmek için: Bireysel Emeklilik Fon Dağılımı Nasıl Olmalı?Yazısından bilgi alabilirsiniz.
Bireysel Emeklilik Kesintileri Alınabilir Mi?
Bireysel emeklilikten çıkmak isteniyorsa bu durumda belirli kesintiler yapılmakta, önceki kesintilerin ise iadesi yapılmaktadır;
- Bireysel emeklilik sistemine dâhil olduktan sonra 10 yıl öncesinden sistemden çıkılması halinde birikimin tamamı üzerinden % 15 oranında kesinti yapılmaktadır.
- Emekliliği hak etmeyen ancak 10 sistemde duran kişilerden % 10 oranında kesinti,
- Sigortalı kişinin emekliliğe hak kazanmadan malul olması durumunda % 5 oranında kesinti yapılmaktadır.
Bunun yanı sıra sisteme giriş esnasında yapılan kesintiler ise sistemden çıkılması halinde en geç 10 iş günü içerisinde iade edilmektedir.
Bireysel emeklilik sistemini yakından değerlendirmek isteyen adaylar Sigorta Dünyası uzmanları ile iletişime geçebilirler.
